Canlılarda Enerji

İnsanlar her gün yürüme, konuşma, koşma, düşünme gibi aktiviteler yapar. Bu aktivitelerin tamamı için enerji gerekir.

İnsanların büyümesi, gelişmesi, yaralarının iyileşmesi için gerekli olan maddelerin bir kısmı besin olarak dışarıdan alınırken, bir kısmı alınan besinlerden vücutta sentezlenir.

Bu besinler, karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler ve minerallerdir.

Sindirim

Besin maddelerinin enzimler yardımıyla sindirim sisteminde hücrelere geçebilecek kadar küçük moleküllere parçalanması olayı "sindirim"dir.

Vücuda alınan besinlerin kullanılabilir hale gelmesi için sindirilmesi gerekir.

Alınan besin maddelerinin mekanik parçalanması, ağızda çiğneme ile başlar, mide ve bağırsak düz kaslarının kasılması ile devam eder.

Kimyasal parçalanma ise midenin, karaciğerin, pankreasın ve ince bağırsağın salgıladığı bazı enzimler aracılığı ile yapılmaktadır. Bu enzimler, karbonhidrat, protein ve yağları kolayca absorbe olabilecek büyüklüğe parçalarlar.

Mekanik ve kimyasal parçalanma sonucu oluşan son ürünler su, mineral ve vitaminler ince bağırsaktan kana verilir.

Karbonhidratların Sindirimi

Sindirim sisteminde birçok organ görev alır. Önce ağıza alınan besinler, dişlerle parçalanarak yutulabilecek hale getirilir. Bu sırada tükürük bezlerinde salgılanan amilaz (pityalin) enzimi yardımıyla suda çözünebilen nişasta moleküllerinin bir kısmı maltoz ve glikoz gibi daha küçük moleküllere parçalanır.

Olayda su kullanıldığı için bu bir hidroliz tepkimesidir.

HO−[C6H10O5]n−OH  ------ n HO−C6H10O5−OH

Nişasta molekülleri, ağızdan mideye oradan ince bağırsağa gelir. Burada amilaz enzimi yardımıyla suda çözünmeyen nişasta benzeri karbonhidratlar küçük moleküllere ayrılarak kana karışır.

Proteinlerin Sindirimi

Sindirim olayı sırasında midemizde pepsin enzimi yardımıyla proteinler polipeptitlere hidroliz olur.

Oluşan polipeptitler onikiparmak bağırsağını geçerek pankreas tarafından salgılanan tripsin enzimiyle dipeptit ve amino asitlere dönüşür.

Dipeptitler ise ince bağırsakta erepsin enzimi yardımıyla hidrolize uğrayarak amino asitleri oluşturur.

Proteinlerin amino asitlere kadar olan hidroliz tepkimeleri genel olarak aşağıdaki şekilde gösterilebilir:

H2N−[R−CH(NH)CO]n−OH  ---- nR−CH(NH2)−COOH (Amino asit)

Amino asit formülündeki −R harfi, −CH3, −C2H5 gibi gruplardır.

Yağların Sindirimi

Sindirim olayında, yağların hidrolizi, karaciğerden gelen bazik safra salgısı ve pankreastan gelen lipaz enzimi yardımıyla onikiparmak bağırsağında olur.

Yağların hidrolizi sonunda yağ asitleriyle gliserin oluşur.

Yağ + Su ------ Gliserin + Yağ asidi

Sindirim olayında, besinler küçük moleküllere parçalanarak, suda çözünebilir küçük moleküller haline gelip kana karışarak hücrelere taşınma olmaktadır. Taşınma olayında gerekli olan enerji de solunum sırasındaki yanma olayından elde edilmektedir.